زخم باز یا زخم عمیق، زخمی است که با پاره شدن بافت خارجی و یا داخلی بدن همراه باشد و معمولاً پوست را هم درگیر می‌کند. هر فردی ممکن است در طول زندگی خود یک‌بار با زخم باز یا عمیق مواجه شود. بنابراین مهم است که بدانیم چطور می‌توان یک زخم باز را درمان کرد؟ آیا اگر زخم کوچک باشد می‌شود آن را به‌سادگی در خانه درمان کرد.
افتادن، برخورد با اجسام تیز و تصادف با ماشین معمول‌ترین دلایل به وجود آمدن یک زخم باز یا عمیق هستند. در تصادف‌های جدی و خطرناک‌تر باید حتماً تحت مراقبت‌های پزشکی قرار گیرید. به‌خصوص اگر خونریزی زیادی داشته باشید و خونریزی بیشتر از 20 دقیقه طول بکشد. در غیر این صورت، اگر زخم باز خیلی عمیق نباشد، با انجام راهکارهایی ساده می‌توان آن را در خانه درمان کرد. در ادامه به این راهکارها می‌پردازیم. اما قبل از آن بهتر است شما را با انواع زخم باز آشنا کنیم.
تفاوت انواع زخم باز
به‌طورکلی چهار نوع زخم بازداریم که بسته به دلیل به وجود آمدنشان در دسته‌های مختلف قرار می‌گیرند.
ساییدگی
سایش وقتی اتفاق می‌افتد که پوست شما به یک جسم بسیار سفت یا زبر کشیده شود. در این صورت پوست و بافت زیرین آن خراشیده و در برخی موارد کنده می‌شود. در این نوع زخم باز معمولاً خونریزی زیاد نیست. اما باید حتماً پوست محل سایش، شستشو و تمیز شود.
پارگی
بریدگی یا پارگی عمیق پوست معمولاً در اثر اصابت با چاقو و یا آسیب با ابزار و ماشین‌آلات صنعتی رخ می‌دهد. در این مواقع اگر پارگی عمیق باشد خونریزی ممکن است شدید و وسیع باشد.
سوراخ شدگی
برخورد با اشیاء تیز بلند مانند سوزن یا میخ می‌تواند باعث ایجاد سوراخ در پوست شود. جای یک گلوله در بدن نیز یک زخم باز محسوب می‌شود. سوراخ شدن شاید با خونریزی زیادی همراه نباشد، اما عمیق بودن آن‌ها می‌تواند به ارگان‌های داخلی بدن آسیب برساند. برای درمان زخم باز در این مواقع بهتر است سریعاً به پزشک مراجعه کنید تا پس از دریافت واکسن کزاز، مراقبت‌های لازم از آن جهت جلوگیری از عفونت انجام شود.
پارگی
پاره شدن جزئی یا کامل پوست و بافت زیر آن را پارگی می‌گویند. این نوع زخم باز معمولاً در اثر تصادفات سهمگین که در آن بدن ضربه شدید می‌بیند، انفجارها و برخورد گلوله ایجاد می‌شود. این زخم‌ها خونریزی شدید و گسترده ای دارند. برای درمان این نوع زخم باز حتماً باید به بیمارستان یا مراکز درمانی مراجعه کنید.
راه‌های درمان زخم باز
همان‌طور که بالاتر نیز اشاره شد، برخی زخم‌ها در خانه درمان می‌شوند. اما برخی از آن‌ها نیاز به مراجعه به پزشک و مراقبت‌های درمانی دارند. در ادامه چند پیشنهاد برای درمان زخم باز در خانه برای شما داریم.
درمان زخم باز در خانه
اگر زخمتان عمیق نیست می‌توانید آن را در خانه درمان کنید. برای این کار ابتدا زخم را کامل بشویید تا آلودگی‌ها و ذرات خارجی کاملاً تمیز شود. ممکن است جای زخم در مواجهه با آب دچار سوزش شود. اما تحمل‌کنید زیرا این کار برای جلوگیری از عفونت لازم است. پس از شستشو برای جلوگیری از خونریزی و تورم، زخم را فشار دهید و در صورت ممکن اندام دارای زخم را در حالت عمودی و بالا قرار دهید تا خونریزی کاهش یابد.
برای بستن زخم حتماً از یک بانداژ و یا پانسمان استریل و تمیز استفاده کنید. زخم‌های کوچک معمولاً بدون پانسمان هم التیام می‌یابند. درهرصورت باید تا 5 روز محل زخم را تمیز و خشک نگهدارید تا از بروز هرگونه عفونت جلوگیری شود. همچنین اگر زخم عمیقی دارید، بهتر است چند روز کاملا استراحت کنید.
زخم باز و عمیق بیشتر اوقات با درد همراه است. برای تسکین درد خود می‌توانید از مسکن‌های بدون نسخه حاوی استامینوفن (تیلنول) استفاده کنید. تا زمانی که زخم باز به‌طور کامل خوب نشده باید از مصرف داروهای حاوی آسپرین خودداری کنید. زیرا این داروها بدلیل رقیق کردن خون باعث افزایش خونریزی در محل زخم خواهند شد.
اگر کبودی یا ورم دارید، می‌توانید روی زخمتان یخ بگذارید.بهتر است از کندن پوست زخم(جای زخم) خودداری کنید. اگر ساعات زیادی از روز را بیرون از خانه هستید، حتماً تا بهبودی کامل زخم ازضد آفتاب با SPF 30 در آن ناحیه استفاده کنید.
چه زمانی برای درمان زخم باز نیاز به مراجعه به پزشک است؟
هرچند می‌توان در خانه برخی از زخم ها را درمان کرد. اما درصورتی‌که با شرایط زیر مواجه شدید حتماً به پزشک مراجعه کنید.
- اگر عمق زخم باز بیش از 1.5 سانتی‌متر باشد.
- اگر خونریزی با فشار مستقیم بر روی زخم متوقف نشد.
- اگر خونریزی بیش از 20 دقیقه طول کشید.
- اگر خونریزی به دلیل تصادف شدیدی ایجاد شده باشد
توصیه‌های پزشکی
در مواقعی که برای درمان زخم باز نیاز به مراجعه به بیمارستان یا مراکز درمانی باشد، پزشک پس از بررسی شرایط و عمق زخم، راهکارهای مختلفی را برای درمان آن پیش می‌گیرد. پس از شستشو و ضدعفونی کردن زخم معمولاً پزشک با استفاده از چسب‌های مخصوص، بخیه یا جراحی زخم را می‌بندد. اگر زخم در اثر سوراخ شدگی ایجادشده باشد، دادن تست کزاز نیز نیاز است.
گاهی اوقات نیز بسته به محل زخم و احتمال کم عفونت کردن آن، ممکن است پزشک برای درمان، زخم را باز بگذارد تا با روند طبیعی ترمیم شود. در این روش، درمان زخم، از عمق پوست تا لایه اپیدرم به‌صورت خودبه‌خود انجام می‌شود. البته در طی این فرایند شما باید مدام زخم خود را با پانسمان های استریل ببندید. این کار از بروز عفونت جلوگیری می‌کند.
تجویز داروهای آنتی‌بیوتیک از دیگر بخش‌های درمان زخمهاست. اگر احتمال عفونت و یا گسترش عفونت در زخم بالا باشد، پزشک داروهای آنتی‌بیوتیک مانند پنی‌سیلین برای شما تجویز می‌کند. در برخی موارد نیز اگر ارگان‌های داخلی بدن صدمه دیده باشد، برای بستن زخم ممکن است نیاز به جراحی باشد.
پس از اتمام کارهای درمانی و ترخیص بیمار، حتماً باند و پانسمان تهیه کنید تا در خانه به صورت مرتب زخم را تمیز کرده و پانسمان آن را تعویض کنید.
عوارض ناشی از زخم باز چیست؟
اصلی‌ترین عارضه‌ای که پس از ایجاد زخم باز ممکن است با آن مواجه شوید، عفونت است. اگر زخم در اثر سوراخ شدن، پارگی عمیق یا تصادف جدی به وجود آمده باشد یا خونریزی آن در اثر فشار مستقیم متوقف نمی‌شود، حتماً برای پیشگیری از عفونت به پزشک خود مراجعه کنید.
در صورت بروز علائم زیر، زخم ممکن است دچار عفونت شود:
- افزایش ترشحات زخم
- چرک سبز، زرد یا قهوه‌ای رنگ
- چرک با بوی بد
- تب بالای 38 درجه بیشتر از 4 ساعت
- توده‌های دردناک در ناحیه زیر بغل یا کشاله ران
- زخمی که پس از مدت طولانی ترمیم نمی‌شود.
پزشک شما ممکن است زخم را دبرید کند و در صورت افزایش عفونت باکتریایی برای شما آنتی بیوتیک تجویز نماید. در موارد حساس ممکن است نیاز به جراحی و برداشتن بافت های عفونی و همچنین بافت های مجاور آن باشد
در صورت ادامه عفونت ممکن است شرایط زیر ایجاد شود:
- تریسموس یا قفل شدن فک: این شرایط زمانی پیش می‌آید که عفونت در اثر فعالیت باکتری کزاز ایجاد شده و پیشرفت کرده باشد. این عارضه سبب ایجاد انقباض‌های شدید در ناحیه گردن و فک می‌شود.
- التهاب فیبر عضلانی: این عفونت که در بافت فیبری عضلات دیده می‌شود، در اثر فعالیت شدید باکتری‌هایی مانند کلاستریدیوم و استرپتوکوکوس به وجود می‌آید. که می‌تواند منجر به از دست رفتن بافت‌های اطراف خود شود.
- سلولیت: این نوع عفونت معمولاً در پوست بدن اتفاق می‌افتد وارتباط مستقیمی با زخم ندارد.
سخن پایانی
باوجود تمام این توصیه‌ها پیرامون درمان زخم باز، اگر با هرکدام از انواع آن مواجه شدید، مهم است که هرچه زودتر برای تمیز کردن و بستن آن دست‌به‌کار شوید. هرچند برخی از زخم‌ها در خانه نیز درمان می‌شوند. اما بهتر است برای کنترل وضعیت خود تا زمان بهبودی کامل زخم هرچند وقت یک‌بار به پزشک مراجعه کنید. ممکن است برای جلوگیری از خونریزی و عفونت نیاز به مراقبت‌های پزشکی و یا داروهای خاص داشته باشید.