پیش دیابت چیست؟
پیش دیابت زمانی رخ می‌دهد که سطح قند خون شما بیش‌ازحد طبیعی باشد اما به اندازه‌ای بالا نباشد که پزشک بتواند آن را به عنوان دیابت در نظر بگیرد. ممکن است پیش دیابت با اختلال قند خون ناشتا، یا اختلال در تحمل قند خون نیز، اشتباه گرفته شود.
افراد مبتلا به دیابت نوع 2، تقریباً در اکثر اوقات به پیش دیابت نیز مبتلا بوده‌اند. از آنجایی که پیش دیابت علائم خاصی ندارد، افراد تا زمان ابتلا به دیابت پیشرفته، متوجه بیماری خود نمی‌شوند. حدود 84 میلیون نفر از افراد بالای 20 سال در ایالات متحده، به پیش دیابت مبتلا هستند که تقریبا 90 درصد این افراد از بیماری خود آگاهی ندارند.
درمان پیش دیابت می‌تواند از بروز مشکلات جدی مانند دیابت نوع 2، مشکلات قلبی عروقی، آسیب به چشم‌ها و کلیه‌ها، جلوگیری کند.
علائم پیش دیابت
علائم زیر از علائم اصلی ابتلا به دیابت هستند که ممکن است در پیش دیابت نیز دیده شوند:
- تشنگی و عطش بیش از اندازه
- تکرر ادرار
- تاری دید
- خستگی بیش‌ازحد
علل پیش دیابت و عوامل خطر
عوامل زیر می‌تواند خطر ابتلا به پیش دیابت را افزایش دهد:
- سن بالا، خصوصاً افراد بالای 45 سال
- دور کمر بیشتر از 100 سانتی متر در مردان و 85 سانتی متر در زنان
- مصرف زیاد گوشت قرمز، غذاهای فرآوری شده و نوشیدنی‌های شیرین، به همراه عدم مصرف سبزیجات، آجیل، غلات سبوس دار و روغن زیتون
- نژاد آفریقایی، سرخپوست، لاتین و آسیایی
- اضافه وزن یا چاقی خصوصاً چاقی در ناحیه شکمی
- کلسترول بالا، تری گلیسیرید بالا، کلسترول HDL پایین و کلسترول LDL بالا
- ورزش نکردن و تحرک کم
- سابقه دیابت بارداری، یا به دنیا آوردن بچه‌ای با وزن بیشتر از 4 کیلوگرم
- ابتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک
- مشکلات خواب مانند آپنه خواب، شب کاری یا شیف های کاری متغیر
وجود عوامل بالا، به همراه عوامل زیر، می‌تواند نشانه خطر جدی پیش دیابت باشد و باید حتماً آزمایش خون بدهید:
- قند خون غیر طبیعی
- بیماری قلبی
- علائم مقاومت به انسولین مانند نواحی با پوست تیره روی بدن، عدم تمرکز، خستگی یا گرسنگی بیش‌ازحد
آزمایشات و تشخیص پیش دیابت
پزشک برای تشخیص پیش دیابت، باید حداقل یکی از آزمایشات زیر را انجام دهد:
1-آزمایش گلوکز پلاسما ناشتا: به مدت 8 ساعت نباید غذا بخورید و سپس آزمایش خون دهید. نتیجه آزمایش:
- اگر قند خون شما کمتر از 100 میلی گرم در دسی لیتر باشد در محدوده طبیعی قرار دارد.
- اگر قند خون شما بین 100 تا 125 میلی گرم در دسی لیتر باشد، پیش دیابت است
- اگر قند خون شما 126 یا بیشتر از آن بود دیابت دارید.
2-تست تحمل گلوگز خوراکی: قبل از این تست ابتدا باید یک آزمایش گلوکز پلاسما ناشتا بدهید. سپس بعد از تست نوشیدنی شیرینی، بخورید. دو ساعت بعد دوباره آزمایش خون می‌دهید. نتیجه آزمایش:
- اگر قند خون شما بعد از آزمایش دوم کمتر از 140 باشد، طبیعی است.
- اگر قند خون شما بعد از آزمایش دوم بین 140 تا 199 باشد، پیش دیابت است.
- اگر قند خون شما بعد از آزمایش دوم 200 یا بیشتر باشد دیابت دارید.
3-آزمایش هموگلوبین A1c: این آزمایش، سطح متوسط قند خون را در طی 2 تا 3 ماه گذشته نشان می‌دهد. پزشکان با استفاده از این تست، وضعیت کنترل قند خون بیمار را کنترل می‌کنند. همچنین ممکن است از این تست برای تشخیص دیابت و پیش دیابت نیز استفاده شود. نتیجه آزمایش:
- اگر6% یا کمتر باشد طبیعی است
- درصورتی که 7 تا 6.4% باشد پیش دیابت است.
- 5% یا بیشتر دیابت محسوب می‌شود.
برای تأیید نتایج ممکن است مجبور باشید مجدداً تست دهید.
آزمایش پیش دیابت در کودکان
پزشکان پیش دیابت را بر اساس سطح قند خون و بدون توجه به سن فرد، تشخیص می‌دهند. توصیه می‌شود که کودکان بالای 10 سال، در صورتی که دارای اضافه وزن و چاقی به همراه یکی از فاکتورهای زیر هستند، تست پیش دیابت بدهند:
- ابتلا یکی از اعضای خانواده به دیابت نوع 2
- ابتلا مادر به دیابت بارداری برای همین فرزند
- نژاد سرخپوست، آفریقایی، اسپانیای تبار (لاتین) و آسیایی (آسیای شرقی)
- علائم مقاومت به انسولین یا شرایط مرتبط به آن، مانند وزن کم هنگام تولد، فشار خون بالا، سندروم تخمدان پلی کیستیک
حتی در صورتی که کودکی با علائم بالا، دارای تست قند خون طبیعی بود، باید هر سه سال یک بار، مورد آزمایش قرار بگیرد.
عوارض پیش دیابت
اگر پیش دیابت درمان نشود، می‌تواند تبدیل به دیابت نوع 2 شود و مشکلات جدی دیگری مانند موارد زیر را، ایجاد کند:
- بیماری کلیوی
- نابینایی
- فشار خون بالا
- مشکلات عصبی (نوروپاتی محیطی)
- از دست دادن اندام (قطع عضو)
درمان پیش دیابت
برای درمان پیش دیابت باید مراحل زیر را دنبال کنید:
- رژیم غذایی سالم و کم کردن وزن: کاهش حتی 5 تا 10 درصد وزن، می‌تواند تفاوت فاحشی ایجاد کند.
- ورزش: ورزشی که از آن لذت می‌برید، مانند پیاده روی را انتخاب کنید. 5 روز در هفته و حداقل 30 دقیقه در روز، ورزش کنید. می‌توانید ابتدا با زمان کمتری ورزش را شروع کنید و سپس به مرور تا نیم ساعت افزایش دهید. قبل از انتخاب ورزش مورد نظر، با پزشک خود، مشورت کنید.
- سیگار نکشید
- فشار خون و کلسترول خون خود را کنترل کنید
- اگر در معرض ابتلا به پیش دیابت هستید می‌توانید از داروهای کاهش قند خون مانند متفورمین نیز، استفاده کنید.
آیا رژیم غذایی پیش دیابت وجود دارد؟
هیچ رژیم رسمی و تأیید شده‌ای وجود ندارد، اما تغییر دادن رژیم غذایی غلط، می‌تواند به درمان پیش دیابت کمک کند و احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 را کاهش دهد:
- به جای کربوهیدرات‌های فرآوری شده مانند نان‌های سفید، سیب زمینی و غلات صبحانه، از غلات سبوس دار و محصولات غلات سبوس دار، استفاده کنید.
- به جای نوشیدنی‌های شیرین از قهوه، آب و چای استفاده کنید.
- به جای چربی و روغن‌های نباتی، محصولات پخته شده و غذاهای سرخ شده، از چربی‌های خوب، مانند روغن‌های مایع گیاهی، مغزها و دانه‌ها استفاده کنید.
- از آجیل، غلات سبوس دار، مرغ و ماهی به جای گوشت قرمز و گوشت‌های فرآوری شده استفاده کنید.
پیشگیری از پیش دیابت
ورزش و خوردن غذا های کم کربوهیدرات، قند، چربی و نمک نیز می‌تواند به پیشگیری از پیش دیابت کمک کند. سایر نکات شامل موارد زیر می‌شود:
- سیگار را ترک کنید.
- مصرف نوشیدنی‌های الکلی را کاهش دهید.
- به تجویز پزشک، از داروهای کنترل قند خون استفاده کنید.
