زخم مزمن چیست؟ | مانیکان
برای برخی از افراد این سوال پیش می آید که ماهیت زخم مزمن چیست و چرا به بعضی از زخم ها صفت مزمن اطلاق می شود؟ آیا علائم زخم های مزمن قابل شناسایی است؟
زمانی زخم مزمن می شود که زخم ایجاد شده با گذشت زمان بهبود پیدا نکند. ممکن است علت ایجاد زخم مزمن بیمارهای متفاوتی از جمله دیابت یا مشکل در سیستم ایمنی بدن و گردش خون باشد. فاکتورهای بسیاری اعم از درمان نامناسب، افزایش بار باکتریایی و عفونت، فشار و ضربه و گسترش سلول های پیر در این امر دخالت دارد.
آشنایی با زخم مزمن باعث می‌شود که شما در زمان مناسب برای درمان اقدام کنید. توجه داشته باشید که گذشتن زمان گاهی تنها اوضاع را بدتر می‌کند و همیشه درمان خانگی جواب نمی‌دهد. در نتیجه اگر در روند درمان زخم پیشرفتی نمی‌بینید، حتما به پزشک مراجعه کنید.
حال چگونه بدانیم که فردی به زخم مزمن دچار شده است؟ اگر خواهان اطلاعات کافی در این زمینه هستید، در ادامه همراه ما باشید.
علائم زخم های مزمن
همه انسان ها از بدو تولد تا دوران بزرگسالی به انواع زخم ها دچار می شوند. این زخم ها ممکن است بر اثر عوامل مختلفی نظیر سوختگی، جراحت ناشی از ضربه خوردن با چاقو، زخم های جراحی، جراحت گلوله، پارگی، کوفتگی و غیره ایجاد شود.
همانطور که گفته شد، زخم زمانی مزمن می شود که حتی بر اثر مداومت در درمان آثار بهبودی مشاهده نشود. زخم مزمن همیشه ملتهب و دردناک است.
به زخم های ناشی از بیماری دیابت که معمولا منجر به قطع عضو می شود، زخم بستر که در کهنسالان و افرادی که به مدت طولانی تحرکی ندارند و … زخم های مزمن گفته می شود. به عبارت دیگر این زخم ها بر اثر جراحت ناشی از سانحه یا جراحی اتفاق نیفتاده است؛ بلکه عدم تحرک، بیماری، سیستم ایمنی ضعیف و گردش خون پایین بستر چنین مسئله ای را فراهم کرده است.
منشاء پیدایش زخم های مزمن در یک نگاه
زخم های مزمن اغلب مربوط به زخم های دیابتی و وریدی می شود. این نوع زخم ها در ابتدا به صورت خراشیدگی جزئی یا کبودی کوچک است. به دلیل سیستم ایمنی ضعیف بدن و مویرگ های آسیب دیده همین زخم های کوچک و خوش خیم گسترش می یابد.
بیماران و افرادی که به مدت طولانی بستری هستند و تحرک کافی ندارند، به مرور زمان به زخم های فشار یا زخم بستر دچار می شوند. باید بدانید که فشار متمرکز و مداوم بر نقطه ای خاص از بدن جریان خون را کند می کند و مویرگ ها را تحت تاثیر قرار می دهد.
زخم وریدی نیز اغلب در پای بیماران دیده می شود که به دلیلی مشکلاتی است که در گردش خون و انسداد رگ ها ایجاد می شود.
در گام نخست برای درمان زخم مزمن باید بدانید که علت چیست. بعد از شناخت علت باید بدانید چه عواملی در سرعت بهبود تاثیر می گذارند. در نهایت با نظر پزشک باید اقدام به درمان کنید. توجه داشته باشید که شناخت زخم و عوامل تاثیرگذار مهم هستند.
زخم‌های مزمن- علائم و نشانه‌ها
علائم شایع زخم‌های مزمن در اندام تحتانی و دیگر اعضای بدن، درد و سنگینی است. تشخیص به‌موقع علائم و نشانه‌های این زخمها برای درمان بسیار ضروری است. عدم درمان زخم مزمن ممکن است خطر قطع پا را تا حد چشمگیری افزایش دهد.
ولی با تشخیص به‌موقع و مراقبت صحیح، می‌توان از خطر قطع پا و عوارض دیگر پیشگیری کرد.
علائم شایع در زخم‌های مزمن
علائم و نشانه‌های زخم‌های مزمن به نوع زخم بستگی دارد:
- زخم‌های دیابتی: زخم‌هایی که اغلب در کف پا ایجاد می‌شوند. این زخمها دردناک هستند و بیشتر بیماران، در راه رفتن دچار مشکل می‌شوند. احتمال دارد افراد مبتلا به زخم دیابتی شاهد تغییر رنگ پاها باشند که ممکن است سیاه، آبی یا قرمز شده باشد. همچنین ممکن است نشانه‌هایی از عفونت، مانند تب یا التهاب هم وجود داشته باشد.
- زخم‌های وریدی: این نوع زخمها معمولاً ظاهری غیرعادی دارند و نسبتاً سطحی هستند. اولین نشانه، تیرگی و ضخیم شدن پوست است؛ این همان جایی که خون در آن جمع شده است. پوست معمولاً براق و صاف به نظر می‌آید و ممکن است خشک باشد و بیمار احساس خارش داشته باشد. زخم‌های وریدی اغلب ممکن است باعث درد و التهاب شوند.
- زخم‌های شریانی: زخم‌های شریانی معمولاً بین انگشتان پا، روی قوزک پا و گاهی اوقات روی تاندون‌ها ایجاد می‌شوند. این زخمها برجسته و شفاف هستند. این نوع زخمها معمولاً درد بسیار شدیدی دارند؛ خصوصاً پس از ورزش یا هنگام استراحت.
- زخم‌های فشاری: این زخمها شاید در ابتدا قرمز و گرم باشند ولی به مرور تغییر رنگ داده و به زخمی باز تبدیل می‌شوند. زخم‌های فشاری بسیار دردناک هستند و درصورت عدم درمان به موقع عمیق‌تر خواهند شد.
اثرات زخم‌های مزمن در بلند مدت و خطرات آن‌ها
زخم‌های مزمن بر تمام جوانب زندگی بیمار تأثیر می‌گذارند. عفونت و قطع پا از جمله عوارض نگران‌کننده‌ی این زخمها به حساب می‌آیند. زخمها ممکن است تحرک بیمار را نیز تا حد زیادی محدود کنند، که همین مسئله بر روال زندگی، از کار گرفته تا زندگی خانوادگی تأثیر می‌گذارد.
شاید اثرات روانی و اجتماعی که بیمار در بلندمدت تجربه می‌کند، مهم‌ترین مسئله باشد. این اثرات شامل این موارد است:
- کیفیت خواب پایین
- محدودیت در کار و تفریح
- کمبود انرژی
- نگرانی و ناامیدی
- اضطراب
- عزت نفس پایین
- تنهایی و انزوا
یک پزشک متخصص زخم درباره زخم مزمن توضیح میدهد که:
کیفیت زندگی بیماران مبتلا به زخم در مقایسه با افراد سالم، پایین‌تر است. عدم استقلال و نیاز به دیگران ممکن است تغییراتی هرچند کوچک در زندگی بیمار ایجاد کند. این تغییرات شامل تغییر عادات غذایی، افسردگی، تنهایی و انزوا و کاهش تدریجی فعالیت‌های روزمره است. این مشکلات همراه با بی‌تحرکی بیمار بر پیدایش زخم‌های دیگر نیز تأثیر می‌گذارد و حتی باعث وخیم‌تر شدن و ترمیم نشدن این زخمها می‌شود.
چطور می‌توانم از وخیم شدن وضعیت زخم‌های مزمن جلوگیری کنم؟
ابتلا به زخم‌های مزمن به این معنا نیست که کاری از دست شما برنمی‌آید. با مراقبت از وضعیت سلامت خود و داشتن سبک زندگی سالم از ابتلا به زخم‌های مزمن پیشگیری می‌کنید. این‌کارها علاوه بر کاهش ریسک ابتلا به زخم، از بروز عفونت جلوگیری می‌کند و همچنین باعث می‌شود از زندگی لذت ببرید. تشخیص به‌موقع بیماری و شروع اقدامات درمانی و همچنین مراقبت تمام‌وکمال، بهترین راه درمان زخم‌های مزمن و پیشگیری از قطع پا و عوارض دیگر است.
چه عواملی ابتلا به زخم های مزمن را افزایش می دهد؟
حال که با منشاء ایجاد زخم های مزمن آشنا شدید، خوب است درباره عللی که بستر مناسبی برای ایجاد زخم های مزمن فراهم می کند، اطلاعاتی کسب کنید. افزایش سن در هر نوع بیماری روند درمان را با کندی مواجه می کند. اگر فردی که به بیماری دیابت یا زخم های فشار دچار شده باشد، در دوران کهولت سن به سر ببرد، نتیجه قابل ملاحظه ای از درمان مشاهده نخواهد کرد. افرادی که به چاقی مفرط مبتلا هستند، همچنین زنان باردار در معرض خطر زیادی قرار دارند.
برای درمان زخم مزمن چه راهکارهایی پیشنهاد می شود؟
برای درمان انواع زخم باید در گام نخست نوع زخم را شناسایی کنید. توصیه اساسی این است که قبل از پیشرفت زخم باید علل اساسی پیدایش چنین مسئله ای را بیابید، سپس برای درمان اقدام کنید.
به عنوان مثال بیماران مبتلا به دیابت علت اصلی ایجاد زخم و پیشرفت آن عدم رعایت اصول تغذیه ای است که باید در این باره بازنگری اساسی صورت گیرد.
در بیمارانی که به زخم بستر مبتلا هستند، باید از حجم فشار اعمال شده روی نقطه ای خاصی از بدن کاسته شود.
گاهی گردش خون ضعیف دلیل ایجاد زخم مزمن است. در این صورت از جوراب های فشاری یا بانداژهای فشاری استفاده می شود. این گونه از جوراب ها گردش خون را بهبود می بخشد و خون را به قلب برمی گرداند. زمانی که این مسائل برطرف شد، آنگاه گام های بعدی برای درمانی اساسی تر برداشته می شود.
مراحل درمان زخم مزمن
به محض اینکه علائم زخم های مزمن را مشاهده کردید، برای درمان باید اقدام کنید. اگر فردی که بعد از مدتی طولانی همچنان با زخم و عفونت درگیر است، باید با مراجعه به مراکز درمانی و پزشک متخصص برای بهبود اقدام کند.
اگر زخم حادی نیز وجود داشته باشد، با آموزش های فرد درمانگر این مرحله نیز به راحتی طی می شود. اما بعضی از زخم ها که به زخم های مزمن معروف هستند به دلیل ایجاد عفونت و ازدیاد باکتری ها در محل زخم مراقبت از آن نیاز به نیروی تخصصی دارد و کار هر کسی نیست.
در مرحله نخست باید زخم را با محلول های ضدعفونی شستشو دهید که عاری از هر گونه آلودگی و باکتری شود. معمولا زخم ها محیط مناسبی برای رشد باکتری و عفونت هستند که همین امر رسیدن به نتیجه دلخواه در روند درمان را به تعویق می اندازد.
بعد از آن اگر بافت مرده ای وجود داشته باشد، پزشک برای برداشتن و از بین بردن آن اقدام می کند که به این امر به اصطلاح دبریدمان گفته می شود. برای دبریدمان زخم ابزار خاص جراحی استفاده می شود. هنگامی که با روش های گفته شده زخم تمیز شد، از پانسمان برای مرطوب بودن زخم استفاده می شود.
اگر مدت زیادی از مشاهده علائم زخم های مزمن گذشته باشد و برای درمان سهل انگاری شده باشد، امکان دارد به عفونت دچار شود. در این صورت برای از بین بردن عفونت ناشی از زخم های مزمن از آنتی بیوتیک های قوی استفاده می شود. وکیوم تراپی, لیزر تراپی و اکسیژن درمانی راه های دیگری است که برای درمان زخم های مزمن پیشنهاد می شود. این روش ها در سرعت بخشیدن روند بهبودی کمک شایانی است.
سخن آخر
هر کدام از شما از بدو تولد تا به امروز زخم های زیادی را دیده اید. هر کدام نیز بنابر عوامل مختلفی ایجاد شده است. حال اگر با ماهیت انواع زخم ها آشنا باشید، به راحتی این امکان را دارید که برای درمان اقدام کنید. خوب است بدانید که هر کدام از انواع زخم ها روش های درمانی خاص خود را می طلبد. در علم نوین پزشکی زخم ها را به دو نوع باز و بسته، حاد و مزمن تعریف می کنند. زخم مزمن که موضوع این مقاله است، بر اثر عوامل مختلفی مانند بیماری دیابت، زخم بستر یا زخم های وریدی به وجود می آید. روند بهبودی در این نوع زخم ها به خصوص در ایام کهنسالی، خانم های باردار و افرادی که به چاقی مفرط دچار هستند، به کندی پیش می رود.
در این مقاله سعی داشتیم که شما را با نشانه ها و علائم زخم های مزمن آشنا کنیم. امیدواریم که با دریافت اطلاعات دقیق برای درمان به موقع اقدام کنید.
قابل ذکر است که در تمامی موارد ذکر شده باید به این نکته توجه داشت که بیمار توسط درمانگر زخم بررسی کامل از نظر خونرسانی و وجود عفونت عمقی شده باشد و به تشخیص و راهنمایی وی از سایر روش های درمانی تکمیلی استفاده شود.
